Prof.Dr.Buket AKKOYUNLU
Çankaya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı
Günümüzde Bilgi ve İletişim Teknolojilerinde (BİT) yaşanan gelişmeler ve internetin ortaya çıkması, bireylerin günlük yaşamlarını etkilemiş ve yaşantımızda birçok değişikliğe neden olmuştur. Yaşamımızı etkileyen bu değişikliklerden biri de kuşkusuz sosyal medyadır.
En genel tanım olarak sosyal medya, yüksek erişilebilirliğe sahip iletişim araçları ve platformlar üzerinden oluşturulan sosyal etkileşim ve paylaşım ortamlarıdır (Taşcı, 2010), internet kullanıcılarına belirli bir konu, fikir vb. hakkında çeşitli paylaşımlar yapmaya ve iletişim kurmaya olanak sağlar.
Sosyal medya, çevrimiçi iletişimi ve bilgi paylaşımını mümkün kılan, katılım ve işbirliğini destekleyen etkileşimli tüm araçları kapsamaktadır (Kaplan ve Haenlein, 2010). Sosyal medya aracılığıyla bireyler yazı, resim, video ve ses dosyaları aracılığıyla birbirleriyle iletişime geçmektedir. Bireyler arasında kişisel ya da profesyonel ilişkilerin oluşturduğu sosyal medya, günlük yaşam tarzının önemli bir parçası haline gelmiş ve gittikçe önem kazanmaya başlamıştır. Twitter, Tumblr, Wikiler You Tube, Flickr, Podcast, Sanal Dünyalar, Facebook, Myspace, FriendFeed olarak sınıflandırılan bu sosyal medya uygulamaları (Akar, 2010) her geçen gün sayısı gittikçe artan kullanıcılar tarafından kullanılmaktadır.
2014 istatistiklerine göre, 2015 yılına girerken dünya nüfusu 7 milyar 284 milyon 283 bindi. Dünya nüfusunun 2 milyar 95 milyonu aktif internet kullanıcısı iken 2 milyar 3 milyonu da sosyal medya kullanıcısıdır (Global Digital Statistics, 2014). Milyara ulaşan üye sayıları düşünüldüğünde bir iletişim ve bilgi paylaşım sosyal medyanın önemi daha da iyi anlaşılmaktadır. Türkiye’de ise bu istatistikleri incelendiğinde 35 milyonun üzerinde internet kullanıcısı, 36 milyon aktif Facebook hesabı olduğu görülmektedir. Günde ortalama 2 saat 32 dakika sosyal medyada geçirilmektedir (Global Digital Statistics, 2014). Her geçen gün kullanıcı sayısı artan sosyal medya, hayatın içine yerleşerek, insanlar için neredeyse vazgeçilmez bir unsur haline gelmiştir.
Lise öğrencilerinin sosyal medya kullanım amaçları üzerine yapılan çalışmalar lise öğrencilerin % 82- 87’sinin sosyal ağları kullandıklarını, genellikle gençlerin gündelik yaşamlarında sahip oldukları toplumsal ağların sanal dünyada da sürdürülmesi ve geliştirilmesi açısından sosyal medyayı kullandıklarını; öğrencilerin büyük bölümünün sosyal medyayı eğitim amaçlı olarak kullandıklarında; sosyal medya araçlarının kullanımının gerekli ve faydalı olduğunu, ders başarılarının olumlu yönde etkilediğini ve eğitim süreçleri açısından kolaylıklar sağladığını göstermektedir (Binark ve Bayrak- turan, 2007; Toğay, Akdur, Yetişken ve Bilici, 2013).
Sosyal medyayı bilinçli kullanmak; öğrenmeyi destekler, grup çalışmaları için uygun bir ortam oluşturur ve üst düzey düşünme becerisini geliştirir. Sosyal medyanın bu olumlu özellikleri yanı sıra, yeterince bilgi sahibi olmadan ve yanlış kullanımları önemli sakıncalar doğurmaktadır. Bilinçsiz bilgi paylaşımı, internet ortamında aşırı bilgi bulunması nedeniyle bilginin geçerliği ve güvenirliği sorunu, Türkçe’nin yanlış kullanımı ve iletişimsizlik gibi dezavantajları da bulunmaktadır (Bostancı, 2013; Zafarmand, 2010).
Tüm bunlardan hareketle; özellikle lise çağında olan öğrenciler zamanlarının önemli bir kısmını sosyal medya üzerinde geçirdiklerine göre onların sosyal medya araçlarını yararlı bir biçimde nasıl kullanabileceklerini, eğitimde daha etkin kılmak için neler yapılabileceğini tartışmak gerekir. Bu makalede lise öğrencilerinin sosyal medyadan meslek seçimlerinde nasıl kullanabilecekleri tartışılacaktır.
Meslek Seçiminde Bir Araç Olarak Sosyal Medya Kullanımı
Meslek, “belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iştir” (TDK, 2014). Bir birey meslek seçimi ile aynı zamanda yaşamını sürdürebilmek için gerekli olan işini de seçmiş olmaktadır. Bu nedenle, bireylerin kendilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri, yaşam boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişilik yapılarına en uygun mesleğe yönelmeleri doğru bir karar olacak ve böylece hem kişisel hem de toplumsal açıdan önemli kazanımlar elde edilecektir. Meslek seçimi, bireylerin yaşamında önemli bir yer tutmakta, kariyer gelişim süreçlerinin başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Yanlış seçimler yaşamları olumsuz yönde etkilemektedir. Ne yazık ki, günümüzde yanlış meslek seçimleri nedeniyle yaptıkları işlerden memnun olmayan bireylerin sayıları giderek artmaktadır.
Meslek seçiminde öğrencilerin yönlendirilmesi çok önemlidir. Bu konuda ailelere, öğretmenlere ve okullara büyük görev ve sorumluluklar düşmektedir. Küçük yaşlardan itibaren öğrencilerin yakın çev- resi tarafından gözlenmesi, tanınması ve yönlendirilmesi oldukça önemlidir. Yapılan çalışmalar kişilerin meslek seçiminin birçok faktörden etkilendiğini göstermektedir. Meslek seçimini etkileyen bu faktörler sosyo-demografik özellikler, iş avantajları, yetenek ve ilgi, aile, arkadaşlar, öğretmenler gibi aktörler olarak özetlenebilir (Alper ve Özdemir, 2004; Erdem ve Kayran, 2013; Korkut-Owen, Kepir, Özdemir, Ulaş ve Yılmaz, 2011).
