Çocuğa Verilecek En Güzel Hediye – Besim TÜRKOĞLU
Bir fikir işçiliği girişimiyle kelimeleri kazmak, kazdıkça derine inmek, indikçe yeni anlamlar ve ruhlar keşfetmek..
Dil değişir, kültür değişir, zaman değişir, fikir değişir, insan değişir, değişim değişir; Ancak kelimenin kökeni ölümsüz bir ruh gibi zamanı aşar. “Eğitim” sözcüğünün kökenini inceleyelim.
Eğitim sözcüğünün kökeni “açığa çıkarmaktır”.
Yani belirsizi açmak, gizleneni görünürleştirmektir. Bu sırrı açığa çıkaran iki payda, iki paydaş aile ve öğretmendir. Öğretmenler genellikle formal öğrenme ortamlarını düzenleyen öğreticilerken aile informal öğrenme ortamlarını oluşturan ilham kaynaklarıdır.
İnsanların gelişim evrelerinde bedensel gelişim, devinsel gelişim, cinsel gelişim, bilişsel gelişim, dil gelişimi, duygusal gelişim, toplumsal gelişim, ahlak gelişimi gibi geniş aralıklı bir yelpaze karşımıza çıkar. Bütün gelişim dönemlerinin sizce ortak özelliği nedir ?
Elbette bir bütün olması, bir alanda yaşanan değişimin diğer gelişim alanlarında da izler bırakması diyebiliriz. Ancak önemli bir ortak özellik daha var : Tüm gelişim dönemlerinde ailenin çocuk ile yan yana olması, bu dönemi aile rehberliğinde birlikte yaşaması.
Psikolojide yaygın bir görüşe göre çocuklar kişiliğin dönüşümsel süreçlerini ilk yedi yılda kazanır, sonra yaşadıkları ise bu dönüşümün varyasyonlarıdır. Tam da bu noktada aile, bütün gelişim aşamalarının taşıyıcı kolonlarını oluşturur, etkiler, etkilenir, biçimlenme sürecine önemli katkılar sunar. Gördüğümüz gibi aile bir çocuğun bireyselleşme sürecinden toplumsallaşma sürecine kadar tüm süreçlerde aktif olarak rol alır.
Eğitim sözcüğünün kökenine tekrar dönelim.
Eğitim, açığa çıkarmaktır. Bir yönüyle keşfetmek, bir yönüyle ilham vermektir. Müzisyen anne babaların çocukları enstrüman çalmayı, sporcu anne babaların çocukları sporda başarılı olmayı diğerlerine göre neden daha kolay başarır? Genetik miras elbette önemli ancak bir o kadar önem arz eden husus da çevre etkisidir. Yani olumlu aktarımlar, doğru yönlendirmeler, doğru açığa çıkarmalar.
Yıllar önce bir televizyon programına katılmak için Gaziantep’ten Ankara’ya uçtum. Beni sevgili ağabeyim İsmail Yolcu karşıladı. Programa doğru giderken arabada bana : “Herkesin en az bir şeyi çok iyi yaptığına inanıyorum, herkes en az bir işi olağanüstü güzel yapabiliyor, önemli olan bu işi bulabilmek” dedi. Bu son derece doğru. Bu yaklaşım bize gizil güçlerimizin varlığını, uygun koşullar bulduğunda dışarı çıkmayı bekleyen bir cevher taşıdığımızı gösteriyor. İşte eğitim sözcüğünün kökeninde geçen açığa çıkarmak, tam bu cevheri dışarı çıkarmaktan filizlenir. Aile bu potansiyelin filizlenmesinde etkin bir araçtır.
Bu potansiyelin açığa çıkarılmasının diğer bileşenleri okul ve akranlardır.
Urie Brofenbrenner’in öne sürdüğü Ekolojik Kuram çocuğun yaşam çevresine odaklanan bir yapıyı işaret etmektedir. Mikrosistem çocuğun doğrudan etkileşim içerisinde olduğu sosyal alanları gösterirken, bu sosyal yapının sadece edilgin bir alıcısı olmayıp, etkileşim içerisinde varlığını sürdürdüğünü belirtmektedir.
Hiç kuşkusuz buraya kadar okuduklarınız çocukların güçlü yönlerini ortaya çıkaracak önemli destekleyiciler sundu bize. Çok önemli bir destekleyici ile devam ediyoruz : Öğretmenler.
Verna Rollins Ypsilanti, Michigan’da West Ortaokulunda dil sanatları dersi vermekte ve sözde eğitilmesi zorlu öğrencilerle etkin bir şekilde başa çıkma konusunda bir üne sahipti. Rollins, bu öğrencilerle kullanılacak en iyi stratejinin onların neye ihtiyacı olduğunu bulmak, bunun nasıl sağlanacağına karar vermek, bunu sağlamak ve bunun işlevsel bir yöntem olup olmadığını kontrol etmek olduğunu belirtiyor.
Jack, fiziksel yetersizliği olan çocuklara yönelik özel bir eğitim sınıfındaydı. O çarpık bacaklara, serebral palsiye, nöbetlere ve doğumdan kalma bazı beyin hasarlarına sahipti. Ayrıca nispeten dikkat süresi kısaydı. Salyaları aktığı, oldukça monoton bir şekilde konuştuğu, heyecanlandığında kekelediği ve de çok az motor kontrolüne sahip olmasından dolayı yazısı okunmadığı için insanlar genellikle onda zihinsel gelişim geriliği olduğunu düşünüyordu.
Benim stratejim, onun başarılı olması için gereken tüm ekipmana sahip olduğumdan emin olmayı içeriyordu. Salya akması için ona kağıt mendiller ve ağzısını silmesi için karşılıklı olarak anlaşma yapılan hatırlatıcılar verdim. Sakinleşirse, yumuşak bir şekilde ve kekelemeden konuşabildiğini fark ettim. Çok yüksek sesle konuştuğumda öksürerek boğazımı temizleyeceğim ve konuşmak için çok heyecanlandığında yumuşak bir sesle yavaş konuş ifadesiyle onu yönlendirebileceğim bir işaret planı geliştirdik.
Testleri almak için bir bilgisayar kullandı ve herhangi bir görevi tamamlamak için biraz daha fazla zamana ihtiyacı vardı, ancak dışarıda gerçek dünyada olmak konusunda o kadar heyecanlıydı ki onun özsaygısıyla birlikte dikkat aralığı gelişti. Annesi bana minnettarlığını ifade etmek için bir mektup yazarak şunları söyledi : “Onun üzerindeki olumlu etkiniz için minnettarım ! Ona okuma ve yazma sevgisini yavaş yavaş aşıladınız ve büyük ölçüdü arttırdınız. Çocuğuma harika bir hediye verdiniz.”
Jack’in annesi mektubun sonunda çocuğuma harika bir hediye verdiniz demişti. Çocuklarımızın yeteneklerini keşfetmek, yeterliliklerini gözlemek, olağanüstü yapacağı işleri keşfetme konusunda onları desteklemek yaşam boyu onlara verilebilecek en güzel hediyedir.
Sevgilerle